Ngày đăng: 25/09/2025
Trong những năm gần đây, khi xu hướng du lịch trải nghiệm, khám phá văn hóa bản địa lên ngôi, du lịch cộng đồng ngày càng khẳng định vị thế là một hướng đi bền vững trong chiến lược phát triển ngành du lịch Việt Nam. Không chỉ giúp bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, mô hình du lịch cộng đồng còn tạo cơ hội sinh kế cho người dân địa phương, đồng thời là “sân chơi thực tiễn” quý giá cho sinh viên ngành du lịch tiếp cận với nghề sớm hơn.
Vậy du lịch cộng đồng là gì? Mô hình này mang lại những giá trị nào cho cộng đồng và du khách? Và đâu là cơ hội nghề nghiệp dành cho các bạn sinh viên đang theo học các ngành liên quan đến du lịch, đặc biệt là những bạn đang định hướng theo đuổi nghề hướng dẫn viên và cần chuẩn bị để lấy chứng chỉ hướng dẫn viên du lịch?
Bài viết này của trường Saigontourist sẽ mang đến góc nhìn tổng quan và thực tiễn, giúp bạn hiểu rõ hơn về tiềm năng phát triển của du lịch cộng đồng, cũng như hành trình từ giảng đường đến thực tế nghề nghiệp – nơi những bạn trẻ có thể đóng góp tích cực cho cộng đồng và ngành du lịch nước nhà.
Du lịch cộng đồng – hay còn gọi là mô hình du lịch cộng đồng – là một hình thức du lịch thúc đẩy sự tham gia trực tiếp của cư dân địa phương trong việc lập kế hoạch, tổ chức và cung cấp dịch vụ du lịch. Sự tham gia này giúp bảo đảm người dân địa phương hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch, như thu nhập, việc làm, bảo tồn di sản, và phát triển bền vững.
Các đặc điểm chính của du lịch cộng đồng bao gồm:
Chủ thể là cộng đồng địa phương: người dân là người thiết kế trải nghiệm, cung cấp dịch vụ và quản lý điểm đến.
Khách du lịch là người trải nghiệm văn hóa: du khách được hòa mình vào đời sống thực tế – ăn ở, làm việc, sinh hoạt cùng người dân.
Tính bền vững: bảo tồn môi trường, văn hóa và tái đầu tư lợi ích vào cộng đồng.
Tạo ra giá trị cộng đồng: nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo tồn văn hóa và phát triển cộng đồng.
Với câu hỏi “du lịch cộng đồng là gì”, câu trả lời ngắn gọn là: đó là mô hình du lịch do chính cộng đồng sở tại quản lý, mang lại lợi ích kinh tế, xã hội và bảo tồn văn hóa, môi trường cho chính họ. Đây cũng chính là định hướng tích hợp mạnh mẽ trong ngành du lịch hiện đại, khi các xu hướng du lịch bền vững, du lịch có trách nhiệm ngày càng được ưa chuộng.
Tạo sinh kế bền vững: Du lịch cộng đồng giúp người dân địa phương có thêm nguồn thu nhập, giảm bớt lệ thuộc vào nông nghiệp hay nghề truyền thống.
Tạo công ăn, việc làm ngay tại địa phương: từ dịch vụ lưu trú homestay, ẩm thực, bán hàng lưu niệm cho đến tổ chức tour trải nghiệm.
Đa dạng hóa ngành nghề: thúc đẩy các ngành phụ trợ như nông nghiệp sạch, nghề thủ công truyền thống.
Giá trị bản địa được tôn vinh: văn hoá dân tộc, nghi lễ, kiến trúc, phong tục được gìn giữ, lan tỏa.
Khả năng tự quản lý tài nguyên: cộng đồng nhận thức được giá trị di sản, bảo tồn môi trường tự nhiên, cảnh quan.
Nâng cao nhận thức cộng đồng: người dân hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo tồn tài nguyên để phát triển du lịch lâu dài vì mô hình du lịch cộng đồng hướng tới quy mô nhỏ, cá nhân hóa và thân thiện môi trường.
Đa dạng hóa sản phẩm du lịch nội địa: Du lịch cộng đồng là một lựa chọn khác biệt, lôi cuốn hơn so với du lịch đại trà.
Tăng sức cạnh tranh điểm đến: nhờ vào trải nghiệm chân thật, độc đáo và mang tính bền vững.
Khuyến khích du lịch nội địa phát triển: đặc biệt trong bối cảnh hạn chế quốc tế (như dịch bệnh), người Việt du lịch trong nước ngày càng quan tâm đến trải nghiệm văn hóa chân thật, gần gũi.
Đối với ngành du lịch, du lịch cộng đồng chính là một “mảnh ghép không thể thiếu” để đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt là trong xu hướng phát triển du lịch nội địa hậu COVID-19 – khi du khách có xu hướng tìm về thiên nhiên, trải nghiệm thực tế và kết nối con người.
Sinh viên ngành du lịch ngày nay không chỉ học kiến thức lý thuyết mà còn cần kỹ năng mềm, có cơ hội được thực hành đa dạng các môi trường văn hóa cộng đồng khác nhau để cọ xát có những hiểu biết nhận định về các tập tính, văn hóa, nét độc lạ của cộng đồng đó.
Du lịch cộng đồng mở ra hàng loạt cơ hội nghề nghiệp như:
Nếu bạn yêu thích việc dẫn dắt, kể chuyện, kết nối con người và hiểu rõ văn hóa bản địa, thì nghề hướng dẫn viên trong mảng du lịch cộng đồng chính là lựa chọn lý tưởng.
Cơ hội dẫn tour tại địa phương hoặc liên kết với công ty lữ hành.
Tích lũy kinh nghiệm thực tế – bước đệm quan trọng để thi chứng chỉ hướng dẫn viên du lịch chính thức.
Giao tiếp sâu với khách nước ngoài và nội địa, giúp nâng cao ngoại ngữ, kỹ năng xử lý tình huống.
Thiết kế tour trải nghiệm: xây dựng hành trình theo ngày, nửa ngày, hoặc tour nghỉ dưỡng.
Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng mới: kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo – ví dụ: tour “một ngày làm nông dân”, “trải nghiệm làm gốm”, v.v.
Tư vấn và phát triển thương hiệu du lịch cộng đồng cho địa phương.
Các công ty du lịch hiện nay đang rất chú trọng phát triển du lịch nội địa với điểm nhấn là trải nghiệm bản địa sâu sắc. Đây là cơ hội cho sinh viên:
Làm điều hành tour, chăm sóc khách hàng.
Làm marketing nội dung, truyền thông điểm đến du lịch cộng đồng.
Làm sales tour – bán sản phẩm du lịch theo nhóm hoặc cá nhân.
Nhiều sinh viên ngành Du lịch lựa chọn con đường khởi nghiệp với du lịch cộng đồng, nhất là những bạn xuất thân từ các địa phương giàu tiềm năng du lịch.
Phát triển dịch vụ lưu trú homestay.
Tổ chức workshop, trải nghiệm theo mô hình khép kín.
Liên kết với trường học, công ty để tổ chức các chương trình học tập trải nghiệm.
Tham gia các tổ chức NGO, dự án hỗ trợ cộng đồng xây dựng mô hình du lịch cộng đồng.
Làm cộng tác viên nghiên cứu phát triển du lịch địa phương, phát triển bền vững.
Khi nói đến đào tạo nhân lực cho ngành du lịch, không thể không nhắc đến Trường Trung Cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist (STHC) – đơn vị hàng đầu trong việc cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành.
Giáo trình thiết kế bám sát nhu cầu doanh nghiệp và xu hướng thị trường.
Chú trọng kỹ năng mềm, thực hành thực tế và kiến thức văn hóa – đặc biệt phù hợp với các mô hình du lịch cộng đồng.
Nội dung đào tạo không chỉ dạy kiến thức lý thuyết mà còn bao gồm kỹ năng mềm: dẫn tour, thuyết trình, giao tiếp liên văn hóa, tổ chức sự kiện cộng đồng.
Ngoài ra, một số khóa học còn hỗ trợ sinh viên tập làm việc theo nhóm để thiết kế mô hình du lịch cộng đồng, từ khâu khảo sát, xây dựng trải nghiệm đến quảng bá điểm đến.
Saigontourist thường có hợp tác với các đơn vị lữ hành, khu nghỉ dưỡng, cộng đồng địa phương – tạo cầu nối để sinh viên được thực hành thực tế và chuyển tiếp nghề nghiệp.
Trường chú trọng đào tạo nhân lực Du lịch chất lượng cao – vừa giỏi chuyên môn, vừa có trách nhiệm với cộng đồng, biết tận dụng mô hình du lịch cộng đồng để phát triển du lịch nội địa.
Qua đó, sinh viên tốt nghiệp dễ dàng tiếp cận các cơ hội nghề nghiệp trong ngành: từ làm hướng dẫn viên du lịch, quản lý tour cộng đồng, cho đến phát triển sản phẩm, đào tạo, hoặc làm việc tại các cơ quan du lịch địa phương.
Trong hành trình chuyển mình mạnh mẽ của ngành du lịch Việt Nam, du lịch cộng đồng nổi lên như một mô hình tiêu biểu mang tính bền vững, nhân văn và gắn kết. Việc hiểu rõ du lịch cộng đồng là gì không chỉ giúp sinh viên ngành Du lịch có thêm kiến thức chuyên ngành, mà còn mở ra cánh cửa bước vào nghề hướng dẫn viên, phát triển dịch vụ, khởi nghiệp và đóng góp trực tiếp vào sự phát triển cộng đồng.
Với sự đồng hành của các đơn vị đào tạo uy tín như Trường Saigontourist, sinh viên hoàn toàn có thể yên tâm về con đường học tập, thực hành và làm việc – nơi lý thuyết và thực tiễn được kết nối thông qua trải nghiệm, nơi mỗi chuyến đi là một cơ hội trưởng thành.
Nếu bạn là sinh viên đang tìm kiếm hướng đi trong ngành Du lịch, hãy để du lịch cộng đồng trở thành điểm bắt đầu – nơi bạn không chỉ làm nghề, mà còn lan tỏa giá trị và trở thành một phần tích cực của sự phát triển quê hương, đất nước.
